Kako i kada su nastala ulazna vrata? Da li ste se ikada zapitali kakav je zapravo istorijat nečega bez čega niko na planeti ne može da živi? Ulazna vrata su lice Vaše kuće ili stana. Njihovu lepotu, neretko i mističnost, ovekovečili su brojni slavni slikari, muzičari i književnici. Ulazna vrata su jedan od ključnih elemenata svakog doma. Odavno nisu samo ulaz u Vašu kuću, već deo doma kome bi trebalo posvetiti posebnu pažnju.
Pored estetskih, ulazna vrata bi trebalo pre svega da Vam pruže sigurnost i odličnu zvučnu i termo izolaciju. Moraju da budu otporna na atmosferske pritiske (ako pričamo o kući), požar (protivpožarna vrata) i tako dalje.
Istorijat vrata
Ulazna vrata su u masovnoj upotrebi tek kratki deo istorije, ali se kao neizostavni deo arhitekture razvijaju već vekovima. Upotrebljavaju se još od starog veka i ranih ljudskih skloništa. Tada najčešće kao barijera napravljena od obešenog tekstila ili grube kože. Zatim se pojavljuju u različitim oblicima i materijalima: drvo, kamen, staklo, papir, metal, lišće, te kombinacijom ovih materijal. Čovek ih je tada pravio i instalirao za potrebe zatvaranja i otvaranja nekog prostora. Takva ulazna vrata mogla su da se savijaju, klizaju, rotiraju ili rolaju.
Vrata su u početku bila rezervisana samo za ekskluzivna zdanja
Preteča onoga što danas smatramo ulaznim vratima, nisu odmah postala masovna pojava. Bila su rezervisana za ekskluzivna zdanja – palate i javne objekte! Zapravo, štitila su prostorije i prostore koji su bili dovoljno važni i luksuzni. Takvi prostori morali su da budu zaštićeni čvrstim vratima, pravljenimm najčešće od kamena i bronze. Dakle, prva čvrsta vrata su se stavljala na one objekte koje je trebalo zaštiti i “odseći” od neke druge sredine.
Kamena vrata
Prva kamena vrata su prvobitno bila namenjena drevnim grobnicama, poput onih pronađenih u Pompeji (Grčka), ili na grobnici u Langari (Turska), koja se danas čuvaju u muzeju u Istanbulu.
Bronzana vrata
Bronzana (monumentalna) vrata datiraju još iz vremena grčkih hramova, dok su Rimljani sebe štitili duplim čvrstim bronzanim vratima, među kojima su vrata visoka čak 73 metara, na odajama rimskog Panteona.
Od 12. veka, kada je oživljeno šuplje livenje pomoćnih panela na katedralama u južnoj Italiji, razvija se umetnost livenja i ukrašavanja ovih vrata. Tako nastaju i čuvena “Vrata raja“, Lorenca Gibertija. Slična bronzana vrata krase i Baziliku svetog Petra u Vatikanu, kojima se i danas dive milioni turista. I pored toga, tek u 18. veku ulazna vrata počinju masovnije da se koriste u severozapadnoj Evropi, dok u Sjedinjene Američke Države stižu 1863. Godine – pravo na Kapitol u Vašingtonu.
Današnja vrata
Današnja vrata veoma podsećaju na drvena vrata koja su bila rasprostranjena u Egiptu i Mesopotamiji.
Tipična zapadnjačka srednjevekovna vrata bila su načinjena od vertikalnih dasaka sa horizontalnim ili dijagonalnim učvršćenjima, sa dugačkim gvozdenim šarkama, a bila su okovana ekserima. U stambenoj arhitekturi unutrašnja vrata su se prvi put pojavila u 15. veku u Italiji, pa u ostatku Evrope. Tek u 20. veku jednostruka panelna vrata postaju uobičajena.
Postoji nekoliko tipova specijalnih današnjih vrata, koja su pratila i sam njihov razvoj:
Sjedinjene Američke Države – koristila su se uglavnom vrata sa zastorima ili paravanima
Holandija – taakozvana “holandska vrata” potiču od flamansko-holandskog tipa; u sredini su bila isečena, pa se gornja polovina vrata otvarala, dok je donja ostajala zatvorena
Divlji Zapad – na ovoj teritoriji su u 19. veku posebno bila popularna vrata koja su bila polovina visine i obešena u sredini prolaza
